Aşılama Türleri Ve Yapılışı

AŞILAMA

Aşılama,iki çeşit bitki parçası ele alınarak bir bitkiymiş gibi kaynaşmasını ve büyümesini sağlamak için yapılan birleşme tekniğidir.

Aşılama,bitkilerde uygulan bir çeşit tohumsuz üretme şeklidir.Çoğaltılması istenen bitkinin çeşitine aşı kalemi denilen bir anaç ile diğer bitkinin üzerine yerleştirilip tutturulması olayıdır.

Meyve çeşitlerinde bu olay tohumla yapıldığından çeşit karakterini kaybeterek yabanileşmeye yönelmektedir.Bunun içinde aşılma en çok kullanılan yöntemdir.Üretilmesi istenen meyvenin daha kaliteli,hastalıkları karşı korunabilen meyve çeşitlerini aşılama yoluyla çogaltım imkanı sağlanmaktır.

ANAÇLAR

Tohumdan elde edilen ’Generatif anaç’:çelik daldırma kök sürgünleri vb. bitki parçasından oluşan anaçlara ise Vegetatif anaçlar(klon anaçlar) denilmektedir.

Genelde tohum:tozlanma ve döllenmeyle oluşan ve homojen değil heterojen niteliktedir.Bunlar çimlendiklerinde tozları yada çöğürleriyle oluşturmaktadır.Kültür çeşitinin tohumlarından oluşan yeni bitkilere yoz,yabani tohumlarına da çöğür adı verilmektedir

ANAÇLARIN ÖZELLİKLERİ

-Kuvvetli gelişirler.

-Üzerine aşılı çeşidi geç meyveye yatırır

-Bol ürün alınmakta olup,standart yoktur

Çöğür anaçlar tohumdan elde edildiğinden kalıtsal yapısı heterozigottur.Alındığı çeşidin özelliği tohumlarda kaybolur ve Çoğunluğunda yozlaşma meydana gelir.

Heterozigot yapısından dolayı standart ağaçlar oluşmaz ve aşılanmada da bir örnek meyva alınamaz.

Ağaçlarda:

-Soğuğa-sıcaklığa

-Hastalık zararlılara dayanımı farlı,habitüsü farlı olur.

Kuvvetli kök oluştururduklarından topraktan su ve organik madde alımları yüksektir.

Toprağa tutunumu kuvvetlidir.

Stres koşullarına dayanıklıdır

Tohumdan oluştugu için virüs hastalıkları tehlikesi taşımazlar.

Vegatatif(Klon) Anaçların özellikleri(Avantaj-dezavantajlrı)

Dikimin2. ve 3. yılından itibaren üzerine aşılanan meyve çeşidi yatar,yatırım masraflarının geri dönüşümü için kısa süre gereklidir.Buna gençlik kısırlığı adı da verilir.

Homojen ağaçlar oluşacagından ve bodurluk sağlanacağından işçilik masrafları düşer ve üretim maliyeti azalır

Ürünün kalitesi çoğalır

Ağaçların ekonomik ömrü kısadır.(15-25 yıl)

Neden Aşılama Yaparız?

-Tür ve çeşidin ismine göre üretimi

-Başka ve kolay metodlarl çoğaltılmayan çeşitlerin kalkmasına engel olmak

-Büyük ağaçların çeşidini değiştirmek

-Virüs hastalıklarının incelenmesi için aşı yapmak

Bazı anaçlardan yararlanabiliriz

Kaç Çeşit Aşı Vardır?

1-Göz Aşıları

2-Kalem aşıları

Göz Aşısı

Odun dokusu bulunan veya bulunmayan küçük bir kabuk parçasıyla üzerinde bulunan tek bir göz ile yapılan aşılara göz aşısı denir.Sadece yongalı göz aşısı metodun da,kabuk parçasının altında oldun dokusu bulunur.

Meyva  ağaçlarında çoğaltılmasında kalem aşılama tekniği daha çok uygulanmaktır.Göz aşısı ise küçük fidanlarda uygulanmaktır.Yapıldıkları zamana göre sürgün ve durgun aşı olmak üzere ikiye ayrılır

Sürgün göz aşısı:Göz anaca takıldığı yıl uyanır ve aynı yıl sürgün verir.şıya göre myıs sonu veya haziranın ilk haftası baslanır ve temmuzda devam edilir.Kışın zarar görme tehlikesi de vardır.

Durgun göz aşısı:Anaç üzerine takılan göz,aynı yıl tutar fakat kışa uyanmayıp,ertesi ilkbaharda sürer.Kış soğukları geçen yerlerde uygulanmaktadır.Durgun göz aşısı,yaz sonlarında yapılır

Göz aşısının yapılışı:

Toprak seviyesinden 15cm yükseklikten itibaren,aşı çakışının ucu ile  anacın kabuğu T şeklinde kesilerek,kesik kısım iki kenarındaki kabuk,aşı çakısının tırnağı ile yerinden kaldırılır.

Göz aşısının tutunup tutunmayacağı aşıdan 15-20 gün sonra belli olur.

Göz Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Bitkinin kabuk vetme zamanı kullacak göz aşısı metodunu tayin eder.zamanlara göre göz aşıları

-İlkbahar göz aşısı(erken sürgün göz aşısı)

-Haziran(geç sürgün) aşısı

-Sonbahar göz  aşısı(durgun göz aşısı)

Göz Aşısı Metotları Nelerdir?

T Aşısı (Kalkan Aşısı): 6 mm-2,5 cm çapındaki anaçlara büyüme devresinde uygulanır. Topraktan 5-25 cm yükseklikte yapılır. Anaç T şeklinde kesilir. Göz kalkan şeklinde odunlu veya odunsuz olarak kesilir. Anaçta açılan T içerisine yerleştirilir. Hava almayacak şekilde bağlanır. Macunlanmaya gerek yoktur. Aşı bağı 15 gün sonra kesilir.

Ters T Aşısı:Yağmurlu bölgelerde yağmur sularının açılan T içerisine girmemesi ve enfeksiyon meydana gelmemesi için ters T aşısı yapılır.

Yama Göz Aşısı:

Dikdörtgen şeklinde bir kabuk parçasının anaçtan kesilip çıkarılması ve bunun yerine üzerinde bir göz bulunan ve çoğaltılacak çeşitten alınan aynı büyüklük ve şekildeki bir kabuk parçasının anaç üzerine yerleştirilmesidir. Genellikle T göz aşısının başarısız olduğu tür ve çeşitlerde uygulanır. Bu aşıda başarılı olmak için gece ve gündüz ısı farkının az olduğu dönemler seçilmelidir. Aşı çabuk yapılıp, çabuk bağlanmalıdır.

Flüt Göz Aşısı: Bu aşı esas olarak yama göz aşısına benzer. Ondan farkı anaçtan çıkarılan kabuk parçasının gövdeyi hemen tamamen kuşatacak şekilde büyük alınmasıdır.

Yongalı Göz Aşısı: Bu aşı metodu ilkbaharda büyüme başlamadan önce veya yaz aylarında su noksanlığı veya başka bir sebeple büyümenin durduğu hallerde kabuğun odundan kolayca ayrılamadığı zamanlarda yapılır. En önemli nokta anaçta açılan T ye yongalı gözün çok iyi yerleştirilmesi ve çok iyi bağlanmasıdır.

Kalem Aşısı Nedir?

Taze kesilmiş anaçla taze kesilmiş kalemin kombiyum bölgelerinin üstüne gelecek şekilde sıkıca temas ettirilerek anaç ile kalem arasında bir bağlantı kurulması ile yeni bir bitki meydana gelir. Bu tür aşılara kalem aşısı adı verilir. Kalem aşıları ilkbaharda yapılır.

Kalem Aşısı Metodları

1.Dilcikli aşı (Ingiliz aşısı)

2.Gaga aşısı

3.Çoban aşısı

4.Yarma aşı

5.Köprü aşı

6.Kenar aşı

7.Kakma aşı

8.Kemer aşısı

Kalem aşıları

Göz aşısı yapılamayacak kadar kartlaşmış olan meyve ağaçlarına kalem aşıları yapılır. Kalem aşılarında, üzerinde 2-3-4 göz bulunan bir dal parçası (kalem) kullanılır. Kalem aşılarının yapılış şekillerine göre çok çeşitleri vardır. Pratikte en çok kullanılanları; kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı ve İngiliz aşısıdır.

Dilcikli Aşı:

6 mm ile 1.2 cm çapında küçük anaçların aşılanmasında kullanılır. Bu aşının yapılabilmesi için anacın ve kalemin aynı kalınlıkta olması gerekmektedir. Bu aşıda kalemde ve anaçta aksi yönlerde olmak üzere 2.5-6 cm uzunluğunda pürüzsüz bir kesim yapılır. Bu kesitin üzerinden birer dilcik kesilir ve bundan sonra anaç kalemin dilleri birbirinin içine sokulur, macunlanır, sarılır ve bağlanır.

Kenar Aşı (Yan Aşı): Birçok çeşidi vardır. Esası kalemin kendinden kalınanacın yan kısmına yerleştirilmesidir.

Kakma aşı:

Fidanlarda, gözden yapılmış, göz aşılarının tutmayanlarına ilkbaharda kakma aşı yapılır. Kakma aşı en çok baş parmak kalınlığındaki anaçlara uygulanmaktadır. Aşılanacak anacın tepesi, toprak seviyesinden itibaren bir karış yükseklikten hafif meyilli olarak kesilir. Anacın tepesinin daha yüksek tarafında iki bıçak kesimi ile (V) şeklinde bir oluk açılır. Aşı kaleminin ucu anacın oluğuna uyacak şekilde yontulur, hazırlanan kalem, anacın oluğu içerisine, anaçla kalem kabukları birbirine denk gelecek şekilde yerleştirilir; rafya ile iyice bağlanır ve yara yerleri aşı macunu ile hava almayacak şekilde sıvanır.

Çoban aşısı:

Çoban aşısı, kalınlaşmış anaçlara tatbik edilir. Anaç düzgün olarak kesilir ve üzeri perdahlanır. Kalemler 10-15 santim boyunda 2-3 gözlü olurlar. Kalemin en altındaki gözün karşı tarafından, bir taraflı olarak yontulur ve üzerinde oturmayı kolaylaştırmak için, kertik yapılır. Hazırlanmış kalem, evvelce kuru kalemle anacın kabuğu içerisinde açılmış olan yuvasına yerleştirilir. Anaçla kalem iyice bağlanır ve bütün yara yerleri aşı macunuyla sıvanır.

Yarma aşı:

Gövdesi bilek kalınlığında olan ve bu şekilde diğer aşılar uygulanamayan yumuşak çekirdekli meyve türlerinde yapılmaktadır. Anacın tepesi kesilir ve üzeri perdahlanır. Anacın tepesine yarma aşı usturası dikey bir şekilde konarak üzerine tahta tokmakla yavaş yavaş vurularak, anacın tepesi yarılır. Üzerinde 2-4 göz bulunan kalem de alttaki gözün iki yanından başlanarak düzgün bir şekilde yontulur. Kalem takılırken, anacın ve kalemin kabuklarının birbirine denk gelmesine dikkat edilir. Aşı yeri bağlanır ve yaralı kısımlar aşı macunu ile sıvanır.

İngiliz kalem aşısı

Kış aylarında cemakanda yapılan bir aşıdır. Anaç ile aşı kaleminin aynı kalınlıkta olmasına dikkat edilir. Anacın tepesi vurulur ve aşı bıçağı ile anacın tepesinden itibaren 3-4 santimlik bir kısmı, bir taraflı olmak üzere dikine kesilir. Üzerinde 4-5 gözü bulunan ve anaçla aynı kalınlıktaki kalemin alt ucu, anaçtaki gibi kesilir ve kalemin kesik kısmı anacın kesik kısmı üzerine oturtulur. Rafya ile bağlanır ve macunla sıvanır.

Hangi Meyve Nereye Dikilir?

ELMA ÇEŞİTLERİ

Elma Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise lütfen temmuz ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısında avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

ERİK ÇEŞİTLERİ

 

Erik Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 800 metre ve yukarısı ise lütfen Haziran ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısından avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

ARMUT ÇEŞİTLERİ

Armut Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 700 metre ve yukarısı ise lütfen Haziran ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısından avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

KİRAZ ÇEŞİTLERİ

Kiraz Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 700 metre ve yukarısı ise lütfen Mayıs ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısında avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

ŞEFTALİ ÇEŞİTLERİ

Şeftali Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 700 metre ve yukarısı ise lütfen Haziran  ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısında avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

NEKTARİN ÇEŞİTLERİ

Nektarin Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 700 metre ve yukarısı ise lütfen Haziran  ayından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısında avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Bursa bölgesi için hesaplanmıştır.

 

KAYISI ÇEŞİTLERİ

Kayısı Fidanı seçerken dikecek olduğunuz bölgede erken donlar mevcut ise veya arazinin deniz seviyesinden yüksekliği 700 metre ve yukarısı ise lütfen Mayıs ayı 2. haftasından sonra hasat edilen çeşitleri seçiniz.Fidanları tozlayıcıları ile dikmeniz her zaman hasat açısında avantajlıdır.Her cinsin tozlayıcısını ürün bilgileri kısmında bulabilirsiniz.Hasat zamanı Mersin bölgesi için hesaplanmıştır.

MEYVE FİDANLARINI NASIL DİKMELİYİZ?

MEYVE FİDANLARINI NASIL DİKMELİYİZ?

Meyve bahçesi tesisinde fidan dikimi bir binanın temelini atmaya benzer. Temel ne kadar sağlam atılırsa binanın ömrü o kadar uzun ve sağlam olur.
Fidanlar, tekniğine uygun bir şekilde dikilerek, hayatını sağlıklı bir şekilde, uzun yıllar sürdürmesi sağlanmalıdır.
Bunun için öncelikle dikilecek bahçe yerine uygun tür ve çeşit seçilmeli, bu tür ve çeşidin adını taşıdığına emin olunan sağlıklı, kaliteli sertifikalı fidan alınmalıdır.
Bütün bunlar için fidanın güvenilir yerden alınması zorunludur. Ayrıca bahçe tesis edilecek arazinin öncelikle toprak tahlili yapılmalıdır.
İYİ BİR FİDANDA ARANAN BELLİ BAŞLI ÖZELLİKLER
İyi Bir Fidan; sağlıklı, kaliteli sertifikalı fidan demektir.
* hastalıklardan ve Zararlılardan vs (nematod, agrobaketerum gibi) ari olmalıdır
* fidanın üzerinde yara, kırık, derin çizik, soyuk vs olmamalıdır
* Elbette aşılı olmalıdır (çelikle çoğalan nar zeytin incir gibi bitkiler olmayabilir)
*Aşı yeri kapanmış olmalı,
* İsmine doğru olmalıdır (hangi çeşitle aşılı olduğu bilinmeli)
* Sertifikalı (çeşidi hatta anacını belli olduğunu gösteren belge )
* Gövde düzgün ve pişkin, gözler iyi teşekkül etmiş olmalı,
* Kök sistemi güçlü olmalı (bol saçak köklü olmalı)
* Fidanın anaç kısmı 1-2 yaşlı olmalı
* Çeşit ve anaç gereken boyda ve kalınlıkta olmalı (çok kalın çok boylu bir fidan iyi bir fidan demek değildir
FİDANLARIN NAKLEDİLMESİ ÖNEMLİDİR
Meyve fidanlarının nakledilmesinde mümkün olduğunca kapalı araçlar kullanılmalı, fidanlar dona, rüzgara ve güneşe maruz bırakılmamalıdır.
Eğer hemen dikim yapılmayacak ise fidanlar mutlaka nemli bir toprağa derin hendeklenmelidir.
Açıkta nakledilen ve bekletilen fidanların su kaybına bağlı olarak zarar göreceği ve tutumunun zorlaşacağı unutulmamalıdır. 

DİKİM ZAMANINI İYİ AYARLAMALIYIZ
Fidanlar yapraklarını döktükten sonra, ilkbaharda dallarına su yürüyünceye kadar olan zaman içinde, kar ve don olmayan günlerde dikilebilirler.
Dikim zamanında toprakta don olmaması, toprağın çamur veya karla kaplı olmaması, tavında olması gerekir.
Kışları ılık geçen yerlerde sonbaharda, kışları soğuk ve sert geçen yerlerde ise ilkbaharda dikim yapılması uygundur.
ÖNCE DİKİM BUDAMASI YAPMALIYIZ
Meyve fidanları dikimden hemen önce mutlaka dikim budamasına tabi tutulur. Amaç; fidanların söküm esnasında zedelenen, ezilen, kopan kök kısımlarını kökün sağlam yerinden kesmek,birbiri üzerine binen kök ayıklamaktır.
Ayrıca fidanın tacı ile kök arasındaki dengeyi korumak için, taç kısmındaki fazla dallarda kesilir.
Fidanın tepesi verilecek terbiye şekline bağlı olarak yerden itibaren 70-110 cm yukarıdan, sağlam bir göz üzerinden hafif eğimle kesilir.
Bu şekilde dalların uçlarında bulunan ve daha erken uyanan gözler uzaklaştırılarak, fidanın uyanması geciktirilir ve buda fidanın tutmasını kolaylaştırır.
Dikim budaması yapılmayan fidanlar ilkbaharda gövde ve gözlerde toplanan besin maddelerinin yardımıyla çabucak sürer.
Fakat sonradan kök, henüz sürgün ve yaprakların su ihtiyacını karşılayamadığından kurumaya başlar. Bu nedenle çiftçilerimiz “gün dönmeden fidanın tutup tutmadığı belli olmaz” demektedirler.
FİDAN DİKERKEN ŞU HUSUSLARA DİKKAT EDELİM
*Fidan çukurlarını mümkün olduğunca önceden açıp, birkaç hafta bekletmeliyiz. Böylece çukurun içi güneş ve yağmurların etkisiyle tavlanır, kabarır ve havalanmış olur.
*Fidan dikiminde işaretlemeye uygun ve düzgün bir bahçe tesisi için mutlaka dikim tahtası kullanmalıdır. Yada iple gereken işaretleme ve ölçümler ile düzgün bir dikim yapılmalıdır.
*Fidan dikeceğimiz çukurlar çok derin açılmamalı, ancak geniş açılması faydalıdır. Derinlik 40- 50 cm yi geçmemelidir. (eğer derin açılmış ise üst toprakla çukur tekrar doldurulmalıdır)
**** Fidanlar fidanlıkta hangi derinlikten sökülmüşse, mutlaka aynı derinliğe dikilmelidir.
*Dikim kesinlikle derin yapılmamalı, fidanın aşı noktası her durumda toprak yüzeyinden, en az 5-10 cm yukarıda kalmalıdır. Aşı noktası toprağa gömülen fidanların kuruyacağı unutulmamalıdır.
*Dikim esnasında fidan çukuruna yanmamış (taze) çiftlik gübresi konulmamalıdır. Çünkü yanmamış çiftlik gübresinde yabancı ot tohumları ile zararlı böceklerin pupa ve yumurtaları bol miktarda bulunmaktadır. Bunlar yeni yeni yeşerecek olan fidana büyük zarar vermektedir.
*Gecesinde don olacak günlerde, fidan dikildiğinde can suyu günün erken saatlerinde verilmeli ve sonrasında ıslak olan fidan dip bölgesine biraz kuru toprak atılmalıdır.

PEKİ DİKİM NASIL YAPILMALIDIR…..
*Dikim budaması yapılan fidanlar dikime hazırdır.
*Açılan çukurun dibine organik gübre ve toprak karışımından küçük bir kümbet yapılır ve fidanın kökü bu kümbet üzerine oturtulur.
*Dikim derinliği aşı noktası toprak yüzeyinden 5-10 cm yukarıda kalacak şekilde ayarlanır.
*Fidanın aşı yönü hakim rüzgar yönüne denk getirilir, dik duracak şekilde bir elle tutulur, kökler toprakla kapatılır ve çukur doldurulur.
*Çukurun yarısı dolduğunda ve tam dolduğunda toprak ayakta iyice bastırılır. *Bölgede şiddetli rüzgar varsa fidanın dibine herek dikilir ve fidan bu hereğe 8 şeklinde, plastik dal bağlama ipiyle bağlanır.
*Kök bölgesindeki boşlukların kapanması ve fidanı köklerinin toprakla iyice kaynaşması için bol miktarda can suyu verilir.
Can suyu sonrasında meydana gelecek çökme ve kenardaki çatlamalar için hafif bir topraklama yapılır.
* Bazı zararlı etmenlere karşı koruyucu tedbir amacıyla fidan köklerinin; dikmeden önce koruyucu çözeltilere (NOGAL gbi) batırılarak dikilmesinde fayda vardır.